Sərfəli məhsul əldə etməyin yolu niyə bağlanır?

Natiq Cəfərli: “Türkiyə şirkətləri Rusiyada daha rahat işləyə bilirlər”

Osman Gündüz: “Vətəndaşlarımızın bu formada aldığı mallar yerli bazardan 2-3 dəfə ucuz başa gəlir”

““Trendyol”un Azərbaycana, xüsusilə Türkiyə istehsalı olan məhsulların satışı ilə bağlı haqsız rəqabət ehtimalları, rəqabət narahatlıqları yarana bilər”.

Bunu İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin Haqsız rəqabət və reklam qanunvericiliyinə nəzarət şöbəsinin baş məsləhətçisi Cavid Süleymanlı “Heydər Əliyevin rəqabətə davamlı iqtisadiyyatın formalaşdırılmasında rolu” mövzusunda elmi konfransda deyib.

O qeyd edib ki, Azərbaycanda rəqəmsal bazarların çox sayda istifadəçisi var və son iki ildə bu say daha da artıb, bu sahədə ölkədə ən böyük pay Türkiyənin “Trendyol” platformasına məxsusdur: ““Trendyol”un Azərbaycana, xüsusilə Türkiyə istehsalı olan məhsulların satışı ilə bağlı haqsız rəqabət ehtimalları, rəqabət narahatlıqları yarana bilər. Bu yaxınlarda bu rəqabət narahatlıqları ilə bağlı İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (OECD) rəqabət jurnalında mənim və həmkarımın bir məqaləsi dərc olunmuşdu. Fərz edək ki, “Trendyol”da fəaliyyət göstərən hər hansı bir “A” subyektinin Bakıda da pərakəndə satış mağazası var və “Trendyol”da satılan həmin məhsul Bakıdakı mağazada da satılır. Bu mağazanın kirayə xərcləri, həmin məhsulun qiymətinin üzərinə gələn ƏDV və gömrük rüsumları var. Təbii ki, Azərbaycan bazarındakı həmin pərakəndəçi “Trendyol”dakı qiymətlə rəqabət apara bilmir. Qeyd etdiyim məqalədə belə rəqabət narahatlıqlarının artacağı hallarda rəqabət orqanının hansı addımları atması barədə təkliflərim dərc edilmişdi. Təkliflər “Trendyol” və Azərbaycanda böyük həcmdə satış edən digər bazar yerlərinin ölkəmizdə nümayəndəliyinin açılması və Azərbaycanda ən çox satılan məhsulların 30-40%-nin burda stokunun mövcud olmasından, bu məhsulların da qiymətlərinin digər pərakəndə ticarət obyektlərində olduğu kimi üzərinə gömrük vergisi gələrək formalaşmasından ibarət idi. Bu təklifkər həmin qeyd etdiyim jurnalda dərc edilib. Amma hazırda bu barədə hökumətə verilmiş hər hansı təklif və ya aparılmış bir iş yoxdur. Bu, sadəcə mənim və digər əməkdaşımızın mövqeyidir ki, yerli bazar subyektlərinin haqsız rəqabətlə qarşılaşmaması üçün biz hesab edirik ki, bu sahədə gələcəkdə müəyyən requlyativ tədbirlər aparılmaqla Azərbaycanda satış dövriyyəsi yuxarı olan xarici mənşəli platformaların yerli nümayəndəliyi açılsın. Amma bu məsələ hazırda müzakirə mövzusu deyil. Bu, yalnız bir beynəlxalq təcrübədir. Azərbaycanda bu sahədə rəqabət şərtləri intensivləşdikcə rəqabət orqanları alqoritm əsaslı rəqabəti öyrənməlidir. Ümumiyyətlə, rəqəmsal bazarların tənzimlənməsinin qarşısındakı ən böyük çətinlik odur ki, həm iqtisadiyyatı, həm rəqabəti, həm də alqoritmi bilən mütəxəssis azlığı var”.

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli Musavat.com-a bildirib ki, Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin nümayəndəsinin “Trendyol”un fəaliyyəti ilə bağlı açıqlaması sübut edir ki, nə işlədiyi orqandan, nə də onun səlahiyyətlərindən xəbəri var: “Antiinhisar fəaliyyəti haqqında qanunda deyilir ki, bazarda hökmran mövqedə olan şirkətlərlə məşğul olmalıdırlar, qanunun 4-cü maddəsi: Hökmran mövqe - təsərrüfat subyektinin öz iqtisadi potensialının üstünlüyünə əsaslanaraq rəqabətə həlledici təsir göstərməyə imkan verən və bununla da bazarın digər iştirakçılarının bazara daxil olmasını çətinləşdirən müstəsna vəziyyəti. Bazarda payı 35 faizdən və ya qanunvericiliklə müəyyən olunmuş digər həddən çox olan təsərrüfat subyekti hökmran mövqe tutan hesab olunur.

Cavid Süleymanlı ilk növbədə işlədiyi orqan haqqında qanunu oxuyub-öyrənməlidir – “Trendyol” bazarda hökmran mövqe tutan şirkət deyil, klassik anlamda pərakəndə satışla məşğul olan şirkət də deyil – yəni Antiinhisar Xidmətinin bu işlə əlaqəsi yoxdur. Əgər işsizlikdən əziyyət çəkirlərsə, getsinlər, məsələn, dərman bazarını yoxlasınlar, bu bazarda satış həcminin 50%-ə qədərinə nəzarət edən şirkətlər var.

Cavid Süleymanlı deyir: “Azərbaycan bazarındakı pərakəndəçi “Trendyol”dakı qiymətlə rəqabət apara bilmir. Bu vəziyyətdə bir rəqabət orqanı olaraq bizim ölkədə yerləşən pərakəndə satış məntəqəsini qorumaq öhdəliyimiz var”. Onun işi vətəndaşın maraqlarını qorumaqdır, yəni onlar sevinməlidirlər ki, rəqabət var, onlayn satışla ənənəvi satışın rəqabətindən udan vətəndaşlar var.

Türkiyə şirkətləri, məsələn, Rusiyada daha rahat işləyə bilirlər. Onlayn ticarət dünyada 20 ildir sürətlə inkişaf edir, bu, tək mal satmaq deyil, həm də infrastrukturdur, yeni iş yerləridir, İT sektorunun inkişafı, yeni bilikli kadrlar deməkdir”.

Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüz də mövzu ilə bağlı şərh verib:
“Ölkədə haqsız rəqabəti “Trendyol” yaradırmış. Son illər Azərbaycanda yüzlərlə karqo (daşıma) şirkəti yaranıb. Hazırda təxminən 200-dək belə şirkət var. Azərbaycan vətəndaşları e-ticarət yolu ilə bu karqolarla xaricdən, Çindən, Avropadan və ABŞ-dan, Türkiyədən, o cümlədən bu ölkənin “Trendyol” platformasından şəxsi məqsədlər üçün müxtəlif mallar alırlar. Maraqlıdır ki, vətəndaşlarımızın bu formada aldığı mallar yerli bazardan 2-3 dəfə ucuz başa gəlir. Görünür bu sahədə yaranmış situasiya kimlərisə narahat edib. Yeri gəlmişkən, antiinhisar qurumu ilə bağlı qısa bir qeydimi də bildirmək istərdim. Antiinhisar Dövlət Xidmətinin yeni rəhbərliyi ilk dövrlərdə antiinhisar sektorunda müəyyən irəliləyişlər etmişdi. Biz də dəstək verirdik bu quruma. Ümid edirdik ki, bu Xidmət 17 il Rəqabət Məcəlləsinin qəbuluna mane olanlarla vuruşa biləcək.

Qurum bəzi tenderləri ləğv etdirə bildi, bir neçə ciddi antiinhisar qərar oldu. İnhisarçılar bu qurumu saya almağa başlamışdılar. Vətəndaş cəmiyyəti ilə əlaqələr güclənmişdi, amma son bir ildə proses xeyli zəiflədi. Real inhisarçılıq faktlarına, açıq-aşkar qanunsuz tenderlərə qarşı qurumun yanaşmaları ağlabatan olmadı. Elə son vaxtlardakı tədbirləri də göstərdi ki, güman ki, deyəcək bir şeyləri də olmadığından vətəndaş cəmiyyəti ilə əlaqələri kəsiblər”.

Musavat.com

Zamantv.az