Azərbaycan üçün təhlükəli məqam - NƏ ETMƏLİ?

"Azərbaycan neft gəlirlərinə qənaət etməli, qeyri-neft büdcə kəsirini azaltmalıdır.

Zamantv.az : - zərbaycanda pandemiya zamanı fiskal siyasət lazımi qaydada yüngülləşdirilsə də, 2022-ci ildə iqtisadi böyüməyə uyğun fiskal konsolidasiyaya başlanılmalıdır”.

Bu barədə Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) 2021-ci üçün Azərbaycan hökuməti ilə Fondun nizamnaməsinin IV maddəsi üzrə məsləhətləşmələrinin yekun sənədində deyilir: “2021-ci ilə mülayim fiskal mövqe uyğundur və bu səbəbdən mənfi şoklar zamanı avtomatik stabilizatorların işləməsinə icazə verilməli və zərurət yarandıqda, mövcud fiskal məkan daxilində əlavə, məqsədyönlü büdcədaxili fiskal dəstək təmin edilməlidir”.

Fondun ekspertləri vurğulayıblar ki, yüksək neft qiymətlərindən əldə edilən gözlənilməz gəlirlərə qənaət edilməlidir: "Gələcəyə nəzər salsaq, davam edən genişlənmə mövqeyi de-fakto sabitliyi və fiskal dayanıqlığı qorumaqla uyğun gəlməyəcək və neft ehtiyatlarının proqnozlaşdırılan tükənməsi fonunda nəsillərarası bərabərliyə nail olmağı çətinləşdirəcək. Beləliklə, qeyri-neft büdcəsi üzrə ilkin kəsirin tədricən əhəmiyyətli dərəcədə azaldılmasına nail olmaq üçün konsolidasiya 2022-ci ildə başlamalı və uzun müddət ərzində davam etdirilməlidir. Konsolidasiyanın iqtisadi artıma mənfi təsirini azaltmaq üçün mərhələli struktur və maliyyə sektorunda islahatlar da mühüm əhəmiyyət kəsb edir".

Qeyd edək ki, fiskal konsolidasiya büdcədə kəsirin və dövlət borcunun artmasını azaltmağa yönəlmiş fiskal siyasətdir. Xatırladaq ki, BVF 2021-ci ildə Azərbaycanın icmal büdcəsinin kəsirinin ÜDM-in 1,8%-nə qədər azalacağını gözləyir. 2022-ci ildə isə defisitin profisitə dəyişərək ÜDM-in 0,7%-inə bərabər olacağı proqnozlaşdırılır. Bundan əlavə, Fond Azərbaycanın məcmu (xarici və daxili) dövlət borcunun 2021-2022-ci illərdə ÜDM-in 28,9% səviyyəsində olacağını proqnozlaşdırır.

Azərbaycanın yalnız neft gəlirləri ilə kifayətlənməməli, qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində istər beynəlxalq təşkilatlar, istərsə də yerli mütəxəssislər tərəfindən fikirlər səslənsə də hələ ki, bu sahədə istənilən nəticə əldə edilməyib.

İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli “Cümhuriyət” qəzetinə bildirib ki, BVF son 10 ildir eyni təkliflərlə, məsəhətlərlə çıxış edir:

“Qeyri-neft sektorunun ixracatda, daxili istehsalda payının artırılması, neft gəlirlərindən qənaətlə istifadə edilməsi ilə bağlı ilk dəfə deyil ki, bənzər açıqlamalar verilir. Gələn il üçün Dövlət Neft Fondunun büdcəsi təsdiqləndi və xərclər gəlirlərdən çoxdur. Gəlirləri 10,5 milyard manata yaxın olacağı gözlənilir, ancaq xərclər 12 milyard manatdan yuxarı olacaq. Bu da onu deməyə əsas verir ki, Dövlət Neft Fondu artıq qazandığından daha çox xərcləyir. Bu da gələcəkdə problemlərin yaşanmasına səbəb ola bilər. Həm də qeyri-neft sektorunun dayanıqsız olmasına işarədir. Yəni kifayət qədər yüksək çəkiyə malik deyil. BVF-nin təklifi artıq təkrarlansa da təəssüf ki, makroiqtusadi göstəricilərdə ciddi dəyişikliklər yoxdur. Yəni Azərbaycanın həm büdcənin formalaşması, həm də xarici ticarətdə neftdən asılılığı həddindən artıq yüksəkdir”.

Ekspertin fikrincə, yalnız gələn il deyil, ümumiyyətlə, qeyri-neft sektoru elə inkişaf etdirilməlidir ki, büdcənin formalaşmasında Dövlət Neft Fondunun payı azalsın: “Ölkə özü qazansın və özünü dolandırsın. Azərbaycan faktiki olaraq neft kəmərinin üzərində öz iqtisadiyyatını inşa edib və neft ən önəmli amildir. Büdcənin formalaşmasında 60 faiz rol oynayır, xarici ticarətdə isə təqribən 90 faiz rol oynayır. Lakin həmin faiz dərəcələri uzun illərdir ki, dəyişmir. Bu da kifayət qədər təhlükəli məqamdır”.

Zamantv.az