Ərəstun Oruclu: “Xanlar Vəliyevi nə istintaq, nə qohumu Bəylər Əyyubov…xilas edə bilməyəcək”

- Xeyli əvvəl demişdim ki, Tərtər qətliamının araşdırılması hələ ən sərt mərhələdə deyil və həmin mərhələ “Əsrin cinayəti”nın təkrar istintaqına qərar veriləndə başlayacaq. Bunu bilmək üçün də münəccim olmağa ehtiyac yox idi.

Törədilmiş cinayət haqqında 4 ildən artıq müddətdə deyilənlərə, yazılanlara, cəmiyyətin müzakirə və mühakiməsinə çıxarılanlara ittiham olunanlar tərəfindən (amma təkcə onlar tərəfindən yox) ciddi reaksiya ona görə yox idi ki:

1. Hamısı yaxşı anlayırdı ki, siyasi hakimiyyət təhqiqat aparılması barədə qərar verməyincə heç bir real təhlükə gözlənilmir;

2. İllər boyu müxtəlif səbəblərdən cinayət haqqında susan çeşidli fürsətçilər və siyasi dələduzlar məsələyə hakimiyyət səviyyəsində reaksiya olmayınca bu işə baş vurmağın nə qədər riskli olduğunu yaxşı anlayırdılar və danışmaq üçün uyğun məqamı gözləyirdilər.

3. Tərtər qətliamı üzərində siyasi kapital qazanmağı düşünənlər cinayətin miqyasını və onun ictimailəşdirilməsində iştirakın mümkün fəsadlarını anlayanlar rəsmi reaksiya verilənədək hakimiyyətlə konfliktə getməyərək susmağa üstünlük verirdilər.

Elə bir tək bunların əsasında demək olardı ki, təkrar istintaq qərarı həm cəmiyyətdə, həm qurbanlar arasında, həm cinayətkarlar və həm də fürsətçilər düşərgəsində canlanma yaradacaq.
Belə də oldu.

Amma bu və digər məsələlər barədə ardıcıllıqla və ilk növbədə də istintaq və onun gedişi barədə:
Bu başdan deyim ki, istintaqın gedişi haqda ətraflı məlumatlar var və hətta cinayətkarlardan hansılar haqqında hansı cəzaların planlaşdırılması da artıq onun (istintaqın) gedişindən görünməkdədir.

Məsələn, Baş Prokurorluğun cinayətin əsas təşkilatçılarından olan Xanlar Vəliyevi məsuliyyətdən yayındırmaq cəhdi istintaqın nəticəsini heçə endirərdi. Xanlar Vəliyev bu cinayətə görə əsas məsuliyyət daşıyan 5 şəxsdən biridir. Digərləri isə Zakir Həsənov, Nəcməddin Sadıkov, Zakir Qaralov və Rüstəm Usubovdur.

Odur ki, Xanlar Vəliyevi nə istintaq, nə qohumu Bəylər Əyyubov, nə bütövlükdə PKK, nə də onların türkçü cildinə girərək son günlər “media ulduzuna” çevrilən əlaltıları xilas edə bilməyəcəklər. Xanlar Vəliyevin mühakimə olunmaması Tərtər qətliamının təkrar istintaqının aparılmaması demək olardı.

İstintaqın gedişi onun Baş Prokurorluq tərəfindən aparılmasının mümkünsüzlüyü haqda dediklərimizin artıq bu gün haqlı olduğunu söyləməyə əsas verir. Müstəntiqlər istintaq aparmaqdan daha çox cinayət qurbanları arasında konfliktlər yaratmaq istiqamətində çalışırlar. Bu işdə müəyyən uğura imza ata bilsələr də. onun perspektivi yoxdur.

İstintaq bir neçə nəfəri uzun müddətə mühakimə olunmağa, bəzilərini isə ömürlük həbs cəzası almağa “hazırlasa” da bu, Tərtər cinayətinin çözülməsi olmayacaq. Belə olduqda siyasi hakimiyyət də buna qədər olduğundan daha böyük ictimai reaksiya ilə üzləşəcək.

Tərtər cinayəti yalnız onun istisnasız olaraq bütün nəticələri aradan qaldırıldıqda çözülmüş hesab edilə bilər. İstintaq barədə hələlik bu qədər…
Qaldı 5-ci kolonun səfərbər olunaraq istintaqla sinxron mövzunu yanlış müstəvilərə çəkmək səylərinə, bunun da uğurlu nəticəsi olmayacaq.

Qaldı kimlərinsə bu mövzu üzərində, daha doğrusu, onun indiki mərhələsində ictimai-siyasi kapital toplamaq cəhdlərinə və bundan qaynaqlanan ağlasığmaz, absurd açıqlamalarına, burda vəziyyət daha acınacaqlı ola bilər. Unutmaq lazım deyil ki, ölkə yetərincə kiçikdir və hər kəsin də fəaliyyəti göz önündədir.

İndi keçək bəzi Tərtər qurbanları arasında yaranmış münaqişəyə. Burda da faciəvi bir şey yoxdur və sürpriz də deyil. Gözlənilən idi. Azərbaycanda elə bir icma, cameə, kəsim, qurum, təşkilat və s. yoxdur ki, onun daxilində parçalanmalar və ya münaqişələr olmasın. Bu mənada Tərtər qurbanlarının icmasi da ölkənin bir parçasıdır.

Qətliam qurbanlarını münaqişəyə görə qinayanlara, buna sevinənlərə, bundan istifadə etməklə elə onlara qarşı törətmiş olduqları öz alçaq əməllərinə təskinlik axtaranlara bircə sözüm var: bu insanların illər boyu yaşadıqlarını heç birinizə arzulamıram.

Bəzi həmvətənlərimiz münaqişənin maliyyə vəsaitləri zəminində olmasına görə təəssüf etdiklərini yazırlar, amma burda da qeyri-adi heç nə yoxdur. Buna aydınlıq gətirməzdən əvvəl bir məqamı da qeyd etmək istəyirəm: dünyanın ən müxtəlif ölkələrindən və elə ölkənin özündən də Tərtər qurbanlarına yardım əli uzadan çoxsaylı həmvətənlərimiz olub və var.

Sağ olsunlar hamısı və bu, xalqımızın nə dərəcədə mərhəmətli olmasının, həm də ölkəsinin, xalqının dərdinə biganə qalmamasının göstəricisidir. Müxtəlif məkrli üsullarla cinayət qurbanları arasında məhz bu zəmində münaqişə yaratmağa çalışan dövlət orqanlarının da bu mənada niyyəti aydındır.

İllər boyu işsizlikdən, yoxsulluqdan zülm çəkən və indi həmvətənlərindən aldıqları kiçik də olsa maddi dəstəkdən məhrum edilən qətliam qurbanları istintaqçıların rahat “işləməsi” üçün daha “yumşaq” mövqedən çıxış etməli olardılar. Amma bu da olmayacaq.

Yalnız o olacaq ki, ya aldadılıb tələyə düşərək, ya da hansısa maraqlarının təmin olunması səbəbindən bu yolu gedənlər özləri təklənərək sıradan çıxarılacaqlar. Bunu anlamaq üçün də bircə şeyi xatırlamaq kifayət edər: Tərtər qətliamı təkrar istintaqa yalnız birgə səylərin nəticəsində qaytarıldı.

Onun gözlənilən nəticələri də yalnız birlikdə əldə oluna bilər. Həmin birliyi bilərəkdən və ya anlamamaqdan pozanlar isə hamıdan əvvəl, həm də yüksək ehtimalla yalnız özləri bunun qurbanına çevriləcəklər və əməllərinə peşiman olacaqlar. Amma onda gec olacaq.

Hələlik bu qədər.

Ərəstun Oruclu.
Şərq-Qərb Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri

Zamantv.az