Vəziyyət pisdir və daha da pis olacaq: nə etməli? - TƏHLİL

Çox təəssüf ki, koronavirusn ikinci dalğası başlayıb. 5 ay öncə gündəlik yoluxma 40-50 nəfər idisə, indi bu göstərici 10 dəfə artıb. Problem böyüdükcə sosial durum da gərginləşir. Xidmət və turizm obyektlərinin bağlanması təkcə orada çalışan insanların yox, həm də bu obyektləri ərzaqla təmin edən fermer təsərrüfatlarına, təchizatçılara böyük ziyanlar vurub və vurmaqdadır.

Koronavirusa görə Azərbaycan iqtisadiyyatı hər gün 120-150 milyon manat itirir. Karantin rejimin 5 aydır davam etdiyini nəzərə alsaq, bu müddət ölkə iqtisadiyyatı 22-23 milyard manata qədər ziyana düşüb və düşməkdədir. Bu büdcə gəlirlərinin 90 faizindən çoxdur.

Üstəlik də neftin dünya bazarında ucuzlaşması büdcə gəlirlərinə əhəmiyyətli dərəcədə mənfi təsir edir. Ancaq bəziyyət ümidsiz də deyil - ölkənin valyuta ehtiyatları da yetərincədir - həm Neft Fondunda, həm də Mərkəzi Bankın ehtiyat fondunda.

Azərbaycanın valyuta ehtiyatları bu il aprelin 1-nə 47 milyard 743,3 milyon dollar təşkil edib.
Bunun 86,6%-i və yaxud 41 milyard 349,5 milyon dolları Neft Fondunun , 13,4%-i və yaxud 6 milyar 393,8 milyon ABŞ dolları isə Azərbaycan Mərkəzi Bankının payına düşüb. Bu vəsait epedemiyanın ziyanlarını aradan qaldırmağa yetərlidir.

Bununla belə, hökumər həm karantin rejimindən minimal itki ilə çıxmaq, həm də post-epedemiya dövründə iqtisadiyyatın dirçəldilməsi üçün bir çox məsələləri həll etməlidir.

Birincisi, Neft Fondunun vəsaitləri hesabına ilin sonunadək əhali kommunal ödənişlərdən azad edilməlidir. Gəlirlərdən məhrum olan insanlar heç olmasa kommunal xərc yükündən azad olunmalıdır.

İkincisi, ilin sonuna qədər yüksək maaş və pensiya alan zümrələrdən başqa bütün ailələrə yardımlar edilməlidir. İlin sonuna qədər bu yardımlar davamlı olsa, sosial gərginlik ocaqları passivləşmiş olacaq. Əks halda sosial gərginlik artan xətlə davam edəcək. Yaşamaq üçün heç bir resursu olmayan insanlarla sonsuzluğa qədər zor gücünə davranmaq mümkün deyil. Bütün bölgələrdə İsmayıllı hadisələrinin yaşanması istisna deyil. Nəzərə alın ki, İsmayıllı hadisləri hələ indiki ilə müqayisədə "xoşbəxt illərdə" baş vermişdi - 2013-cü ildə ölkəyə böyük neft pulları axırdı və 1 dollar 78 qəpik idi. Əhalinin ən azı kredit resurslarına çıxışı vardı - indi bunların heç biri yoxdur. Kasıb təbəqənin dəstəklənməsi həm də biznes strukturlarının çöküşününün qarşısını alacaq.

Üçüncüsü, Neft Fondunun vəsaitləri hesabına karantin rejimdən ziyan çəkən iş adamlarına da yardım edilməlidir. Əks-halda post-epedemiya dövrünə onlar fəaliyyətini bərpa edə bilməyəcək.

Dördüncüsü, iri dövlət şirkətləri və iri holdinqlər kasıb ailələrə yardım kampaniyaları təşkil etməlidir. Bu halda sosial gərginlik ocaqlarından biri də passivləşmiş olacaq. Hazırda yoxsul təbəqədə varlı zümrəyə qarşı total nifrət var və təəssüf bu nifrətin əsasları da var. Çünki iri şirkətlər karantin rejinində kasıb insanların yanında olmadı və olmaq da istəmədi. Belə kampaniyaları təşkili orta və kiçik iş admlarının da prosesə qoşulmasını şərtləndirə bilər və sosial gərginlik ocaqları xeyli passivləşə bilər. Bu kampaniyanın əsas şüarı belə olmalıdır - hər bir iş damı öz kəndinin, rayonun və şəhərinin kasıb insanlarına sahib çıxmalıdır.
Qadir İBRAHİMLİ //istiqlal.az//

Zamantv.az