"Azərbaycanda yeni tankerlərin, quru yük gəmilərinin və bərələrin sayının artırılmasına ehtiyac var".

Bunu Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev yanvarın 17-də Davosda Niderlandın “Damen Shipyards Group” şirkətinin icraçı direktoru və səhmdarı Arnout Damen ilə görüşündə deyib.

Dövlət başçısı bildirib ki, bu sahədə "Damen Shipyards Group" şirkəti ilə əməkdaşlıq üçün yaxşı potensial mövcuddur.

Biz Azərbaycanda bərpaolunan enerji mənbələrini öz enerji təhlükəsizliyimizin təmin olunması üçün inkişaf etdirmirik, enerji təhlükəsizliyimizi hələ bir neçə il əvvəl təmin etmişik. Bu gün Azərbaycan nəinki öz enerji tələbatını təmin edir, həmçinin xam neft, neft məhsulları, təbii qaz, neft-kimya məhsulları və elektrik enerjisi ixrac edir.

Bunu Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin paytaxtında keçirilən Əbu-Dabi Dayanıqlılıq Həftəsinin rəsmi açılışında çıxışı zamanı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev deyib.

Dövlətimizin başçısı bildirib ki, bərpaolunan enerji ilə bağlı proqramımız tamamilə fərqli gündəliyə malikdir:

"Birincisi, bu, onunla bağlıdır ki, nəhəng potensial var. İkincisi, onun sayəsində biz ixracımızı şaxələndirəcəyik. Əlbəttə ki, nəticədə iqtisadiyyatımızın yeni ekoloji təmiz sektoru yaranacaq”.

Qısa müddətdə qiymətlərin sabitləşməsi üçün heç bir səbəb görünmədiyi üçün yeni ildə də ərzaq inflyasiyası davam edəcək. Ölkədə nəinki xaricdən gətirilən ərzaqlar, hətta yerli ərzaqlar da bahalaşır, baxmayaraq ki, nədənsə ötən ilin əsas bəlasının - bahalaşmanın kökündə yalnız idxalın dayandığı hesab olunur.

Yeni ilə qədər yerli mətbuat ölkədə hansı məhsulların daha çox bahalaşdığını sadalamağa başlamışdı. Ən çox "bahalaşan" malların reytinqini bayram çeşidi ilə üstələdiyi gözlənilirdi - bazarlarımızda kənd təsərrüfatı, qənnadı məmulatları, pirotexniki vasitələr, hədiyyəlik məmulatların və dekorasiyaların qiymətləri əsasən artıb. Bir sözlə, şənlik süfrələri, hədiyyələr və bəzək üçün alınan hər şey.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) rəhbəri Eyub Hüseynovun sözlərinə görə, bayramqabağı bahalaşma 20 faiz olub və sadə alıcıların fikrincə, qiymət artımı ilboyu dayanmayıb. Eyni zamanda, çoxdan gözlənilən gün ərəfəsində bayram ziyafət səbətinin qiymət etiketləri - düyü, yağ, balıq və ətin qiyməti nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb.

iqtisadçı ekspert Rauf Qarayev AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, qiymət etiketlərinin dəyişmə sürətinə baxsaq, ərzaq inflyasiyası bu il də davam edəcək: "Deyə bilərik ki, biz qiymət artımı ilinə girmişik. Dekabrın sonu - yanvarın əvvəlindən yuyucu tozların, sabunların, şampunların qiymətində artım müşahidə olunur. İlkin məhsullardan ət əhəmiyyətli dərəcədə bahalaşıb. Qiymətlərə təkcə xarici şərtlər təsir etmir. Məsələn, mal istehsalçılarda bahalaşanda və buraya yeni qiymətlərlə gətiriləndə də qiymət dəyişir. Daxili qiymət artımlarının məntiqini də istisna etmək olmaz”.

Mütəxəssis bildirib, bu gün artıq müəyyən strukturların birləşdirilməsi prosesi gedir və gələcəkdə vergi və gömrük qanunvericiliyinin müəyyən inteqrasiyası mümkündür: “Beləliklə, vahid fiskal siyasət şəraitində, digər şeylərlə yanaşı, qiymət reallıqlarını daha yaxşı proqnozlaşdırmaq mümkün olacaq. Yüksək qiymətlərin əsas çarəsi rəqabət haqqında qanun ola bilər”.

“Axı, belə bir sənəd qəbul olunarsa, yerli bazarda təklifin artmasına kömək edəcək. Əgər biz məhkəmə-hüquq sistemində irəliləyiş əldə etsək və bununla da biznes mühitini yaxşılaşdırsaq, o zaman qiymətlər cilovlanar. Amma indi bütün bunlar sadəcə proqnozdur və hələ ki, inflyasiyaya qarşı heç nə yoxdur”, - deyə Qarayev qeyd edib.

Azərbaycanda son iki ayda inflyasiya sabitləşsə də, hələlik ikirəqəmli səviyyədə qalır, növbəti il üçün ciddi qeyri-müəyyənlik qalmaqdadır. Mərkəzi Bank belə bir əminlik var ki: “Təhlillər göstərir ki, inflyasiya əvvəlki ayda pik həddə çatıb (15,6%) və ola bilsin ki, azalacaq. 2023-cü ildə birrəqəmli inflyasiya proqnozuna baxmayaraq, inflyasiya mühitinin qeyri-müəyyənliyi yüksək olaraq qalır”.

İqtisadçının fikrincə, Mərkəzi Bankın bəyanatı bütövlükdə ölkə iqtisadiyyatını pərdə arxasında qoyaraq apardığı siyasətdən irəli gəlir: “İqtisadi reallıqlar xarici və daxili siyasətlə sıx bağlıdır. Bizdə bu, Türkiyə ilə yaxınlaşma üçün güclü vektordur. Deməli, istehlak bazarında da zaman-zaman oxşar reallıqlar yaranır. Məsələn, Türkiyədə olduğu kimi bizdə də ət bahalaşır”.

“Yeri gəlmişkən, orada süd məhsulları 3 dəfə bahalaşıb və yerli bazar da eyni yolla gedib. Qarşıdan gələn il piştaxtaların ət və süd çeşidi xüsusilə kəskin bahalaşacaq. Kərə yağının qiyməti də qalxacaq və bu prosesdə bazarın inhisarlaşmasının rolu heç də sonuncu deyil”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Qardaş ölkədə ətin və südün bahalaşmasına səbəb lirənin ucuzlaşmasıdır. Bu səbəbdən baytarlıq dərmanları və yemlər bahalaşıb. Nəticə yerli fermerlərin məhsulunda kəskin qiymət artımıdır. Amma bütün bunlar bizdə yoxdur və buna baxmayaraq qiymətlər, demək olar ki, birləşərək qalxır.

Yerli mətbuat xəbər verir ki, hazırda paytaxt rayonlarının bəzi yerlərində dana ətinin kiloqramı 14-16 manata satılır, quzu ətinin qiyməti isə 19-20 manatadək bahalaşıb. Satıcılar bahalaşmanın səbəbi kimi bayram günlərində tələbatın artmasını göstərib və qiymət artımının müvəqqəti olduğunu bildiriblər. Onların fikrincə, bu həftədən ətin qiyməti yenidən ucuzlaşacaq. Lakin ötən illərin qiymətqoyma praktikasını nəzərə alsaq, daha çox əminliklə deyə bilərik ki, bahalaşmadan sonra məhsul bir daha ucuzlaşmayacaq.

AYNA

İqtisadi Şuranın növbəti iclası keçirilib.

Nazirlər Kabinetindən verilən məlumata görə, Azərbaycan Respublikası İqtisadi Şurasının sədri, Baş nazir Əli Əsədovun rəhbərliyi ilə keçirilən iclasın gündəliyində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Maliyyə xidmətləri bazarında tənzimləmə və nəzarət sisteminin idarəedilməsinin təkmilləşdirilməsi haqqında” Sərəncamından irəli gələrək maliyyə-bank sistemində qanunvericilik aktlarına təklif olunan dəyişikliklərin layihələri ətraflı müzakirə olunub.

İclasda Mərkəzi Bankın sədri Taleh Kazımovun məruzəsi dinlənilib və qanunvericilik aktlarının təkmilləşdirilməsi istiqamətində müvafiq tövsiyələr verilib.

Azərbaycanda illik inflyasiya 14 %-ə yaxınlaşıb.

Bu ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycanda istehlak qiymətləri indeksi ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 113,8 %, o cümlədən ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə 119,5 %, qeyri-ərzaq məhsulları üzrə 108,3 %, əhaliyə göstərilmiş ödənişli xidmətlər üzrə 110,4 % təşkil edib. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, ötən ay istehlak qiymətləri indeksi əvvəlki aya nisbətən 101 %, ötən ilin noyabr ayı ilə müqayisədə 115,1 % olub. Bu ilin noyabr ayında ərzaq məhsulları, içkilər və tütün məmulatları üzrə istehlak qiymətləri indeksi oktyabr ayına nisbətən 101,2 %, ötən ilin noyabr ayı ilə müqayisədə 120,1 % təşkil edib.

Ay ərzində ayrı-ayrı ərzaq məhsullarında daha çox artım unun, manna yarmasının, makaron məmulatlarının, peçenyenin, mal və toyuq ətinin, balıq konservlərinin, qatılaşdırılmış şəkərli südün, pendirin, yumurtanın, qarğıdalı yağının, bananın, xiyarın, pomidorun, kartofun, soğanın, şəkər və şəkər tozunun, konfetlərin, çayın, meyvə şirəsinin, azalma isə əsasən narın, heyvanın, xurmanın, almanın, naringinin, limonun, kələmin, çuğundurun, sarımsağın qiymətlərində müşahidə olunub. Bu gün ərzaq məhsullarının qiymətində artım davam etsə də əhali mövcud əməkhaqqı və pensiyaların bazara uyğun olmadığını deyir.

Ümumiyyətlə, əmək haqqı və pensiya nə qədər artmalıdır ki, mövcud bahalaşmanı müəyyən qədər kompensasiya etsin?

İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov Cebhe.info-ya bildirdi ki, əslində proqressiv artımlara gedilməsinə ehtiyac vardı:

“İnflyasiya, qiymətlər indeksi ümumi rəqəmi göstərir. Ancaq insanlar üçün hətta rəsmi rəqəmlərlə götürmüş olsaq belə, hiss edilən inflyasiya, ərzaq məhsulları inflyasiyasının səviyyəsi 20 faiz ətrafındadır. Qeyri-rəsmi inflyasiya ərzaq məhsullarında 40-50 faizə çatır. Bu baxımdan indiki halda maaş və pensiyaların nə qədər artmalı olduğunu demək çətindir. Müxtəlif qiymətləndirmələrə görə, adambaşına düşən gəlir, daha doğrusu, minimum istehlak səbətinin dəyəri 2023-cü ildə 400 manata yaxın olacaq. Bütün sosial müavinətlərdə, minimum pensiyalarda bu məqamlar nəzərə alınmalıdır. Hökumət 2023-cü ildə bunu 246 manat nəzərdə tutur, ancaq reallıqda 400 manata yaxın olması ehtimalı yüksəkdir. Azərbaycan hökuməti öz qarşısına məqsəd qoymuşdu ki, minimum əmək haqqı orta aylıq əmək haqqının 60 faizi səviyyəsinə çatdırılacaq.

Bu asbektdən yanaşsaq, minimum əmək haqqını da 300 manatdan 500 manata qaldırmalıdırlar. Bu, müəyyən mənada bu gün yaranmış qiymət təzyiqlərini neytrallaşdıra bilər. Ölkə üzrə ümumi bir göstərici desək, ən azından sosial ödənişlərə, pensiyalara, təqaüdlərə, əmək haqqı fonduna nəzərdə tutulan vəsaitlər 30 faiz ətrafında artmalıdır ki, müəyyən qədər 2023-cü ildə yaranacaq inflyasiya təzyiqlərinin, 2022-ci ilin faktiki nəticələri də nəzərə alınmaqla yoxsullaşma riskinin qarşısını almaq mümkün olsun”.

Yeni büdcənin həcmi sosial paketlər təqdim etməyə imkan verirmi?

Ekspert deyir ki, yeni büdcənin indiki miqdarı sosial paketlərə imkan verir:

“Ancaq indiki büdcədə nəzərdə tutulubmu? Xeyr. İndiki büdcədə sosial paketlərin açıqlanması ilə bağlı elə bir vəsait nəzərdə tutulmayıb. Məsələn, 2024-cü ilin transfertlərinə baxanda görürük ki, dövlət büdcəsindən DSMF-na ayırmalar birdən-birə 2 dəfəyə yaxın, kəskin şəkildə artırılır, 2,5,- 3 milyard manata çatdırılır. Burada müəyyən bir siqnal görmək olar ki, 2024-cü ilə hökumətin bəlkə də bu istiqamətdə nəsə bir planı var. Ancaq 2023-cü ildə DSMF-nin büdcəsində pensiya ödənişləri üçün cəmi 9 milyon manat artıq vəsait nəzərdə tutulub. Həmin 9 milyonun 760-770 mini birbaşa olaraq faktiki gözlənilən qanunvericiliyin tələbinə uyğun olaraq indeksləşdirmə öhdəliyini yerinə yetirməyə gedəcək. Proqnozlara görə, 15-20 min pensiyaçı sayında artım olacaq.

Digər qalan hissə həmin artımları kompensasiyaya yönələcək. Burada həmçinin 16 manat ödəniş var. Əlavə bir artım gözləmək sadəlövhlük olardı. Büdcəyə də baxanda təəssüf ki, bunu görmürük. Büdcədə yalnız 670 milyon manat ətrafında bir əmək haqqı fondunun artımından söhbət gedir ki, onun da 470 milyonu elə təhsil sahəsi üzrə ayırmalardır. Təhsil üzrə ayırmalarda 2022-ci ilin sentyabr ayından başlayaraq sertifikasiya ilə bağlı diferensial əməkha qqının ödənilməsi yanaşması var. Vəsait böyük ehtimalla bu prosesin maliyyələşdirilməsinə yönələcək. Müəyyən mənada da işğaldan azad edilmiş ərazilərdə yeni ştatların açılması dövlət büdcəsində nəzərdə tutularaq, vəsaitin bir hissəsi də buna yönələ bilər. Bütövlükdə götürdükdə büdcədə büdcə təşkilatlarına əmək haqqı artımını görmək olmur. Ancaq bunu reallaşdımaq olar. Çünki Prezidentin Ehtiyat Fondu, büdcənin, Maliyyə Nazirliyinin ehtiyat fondu var. Xərclərin səmərəliliyinə baxanda da bu gün yayılan məlumatı misal göstərmək olar. Naxçıvan Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin sədri tərəfindən 210 milyondan artıq vəsaitin mənimsənilməsindən söhbət gedir.

Naxçıvan kiçik bir ərazidir, büdcəsi 550 milyon manat olan bir bölgədir və öz gəliri 100-150 milyon olub. Belə bir bölgədə adi bir komitədə çalışan məmur 200 milyondan artıq vəsait mənimsəyirsə, demək ki, dövlət büdcəsində birmənalı şəkildə hər şeyə pul tapmaq olar”.

Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Türkiyədən türkmən qazının nəqli ilə bağlı danışıqlar aparacağı bildirilib.

"Unikal" “Bloomberg”ə istinadən xəbər verir ki, Türkmənistan qazının TANAP vasitəsilə əvvəlcə Azərbaycana, sonra isə Türkiyəyə nəqli məsələsinin müzakirə olunacağı bildirilib. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan gələn həftə Türkmənistan və Azərbaycan liderləri ilə türkmən qazının Türkiyə üzərindən

Avropaya nəqli ideyasını müzakirə edəcək.
Səlahiyyətlilər türkmən qazının dəniz yolu ilə Azərbaycana nəqli və oradan TANAP vasitəsilə Türkiyə üzərindən nəqli ideyasının müzakirə olunacağını bildiriblər.

Təklif olunan plan üzrə qaz nəqlinin nə vaxt həyata keçiriləcəyi və ya planın qısa müddətdə texniki cəhətdən mümkün olub-olmayacağı bəlli deyil. Türkmənistan qazının Rusiyadan istifadə etmədən müxtəlif marşrutlar üzrə nəqli planları keçmişdə uğurlu olmamışdı. Lakin Ukraynanın işğalı və işğalın enerji bazarlarına mənfi təsiri əvvəllər mümkün olmayan müxtəlif enerji marşrutu ideyalarının canlanmasına səbəb oldu.

Türkiyə də iqtisadi və diplomatik əlaqələrini gücləndirmək üçün enerji layihələrindən faydalanmaq istəyir. Bu yaxınlarda TANAP-ın gücünün iki dəfə artırılaraq 32 milyard kubmetrə çatdırılması qərara alınıb.

Rusiyanın Avropa İttifaqına təbii qaz tədarükünü kəsməsi enerji qiymətlərində sıçrayışa səbəb olub.

Azərbaycan qazı Avropanın Rusiya tədarük boşluğunu doldurmaqda rol oynasa da, Türkmənistanın böyük ehtiyatları əsasən istifadə olunmur. Türkmənistan öz qazını Avropaya göndərə bilmir, çünki neftinin Xəzər dənizi üzərindən boru kəmərləri ilə nəqlinə dair razılaşmalar yerinə yetirilməyib.

BP-nin Dünya Enerji Statistikası Qiymətləndirilməsi hesabatına əsasən, Türkmənistanın təbii qaz təchizatının üçdə biri Çində qalıb. Qalanı isə daxili və Rusiyaya verilir.

İnformasiya və rabitə sahəsində fəaliyyət göstərən müəssisələr tərəfindən 2022-ci ilin yanvar-oktyabr aylarında əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə göstərilmiş xidmətlərin dəyəri real ifadədə 15,7 faiz artaraq 2199,6 milyon manat təşkil edib.

Bu barədə Dövlət Statistika Komitəsindən məlumat verilib.

Qeyd edilib ki, xidmətlərin 73,9 faizi əhaliyə göstərilib. Xidmətlərdən əldə edilən gəlirin 39,0 faizi və ya 857,5 milyon manatı mobil telefon rabitəsi sahəsində formalaşıb.

2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında isə əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə göstərilmiş xidmətlərin dəyəri real ifadədə 15,5 faiz artaraq 1964,3 milyon manat təşkil etmişdi.

Məlum olduğu kimi bu ilin sonuna qədər Vergi Məcəllənin bir sıra ciddi dəyişikliklər olacaq.
Ancaq nə hökumət, nə də parlament bu dəyişikliyin nədən ibarət olmasını açıqlamadığından iqtisadçılarda və sahibkarlarda ciddi suallar yaradıb.

DİA.AZ gununsesi.info-ya istinadla bildirir ki, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidməti rəisinin müavini Samirə Musayeva Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq Komitəsinin iclasında məcəlləyə ediləcək dəyişikliklər nəticəsində dövlət büdcəsinə 42 milyon 500 min manat əlavə vəsait daxil olacağını deyib.

Bu isə o deməkdir ki, vergi sanksiyaları ciddi şəkildə sərtləşdiriləcək.
Əməkdaşımızın özəl mənbədən araşdırması zamanı bəlli olub ki, vergi qanunvericiliyini pozan şirkətlərə maliyyə sanksiyası 20 dəfəyədək artırılacaq.
Xalqdan gizlin saxlanılan dəyişikliklər arasında Əlavə Dəyər Vergisi (ƏDV) ilə də bağlı yeniliklər olacaq.
Məlumatda bildirirlir ki, məcəlləyə dəyişiklikdə nağdsız əməliyyatlar geri qaytarılan ƏDV-nin 10 faizdən 5 faizə endirilməsi nəzərdə tutulub.

"Bizim iqtisadiyyatımız gücləndi, biz öz hesabımıza yaşayırıq, heç kimin yardımına ehtiyacımız yoxdur, heç kimdən asılı deyilik, özümüz imkan daxilində öz həyatımızı qururuq və yaxşı da qururuq".

Bunu Silahlı Qüvvələrin Müzəffər Ali Baş Komandanı, Prezident İlham Əliyev noyabrın 8-də Şuşada hərbçilər qarşısında çıxışı zamanı deyib.

"Nəhayət, Azərbaycan xalqı bir yumruq kimi birləşərək tarixi missiyasını yerinə yetirdi. Müharibəyə gedən yol bir çox istiqamətlərdən keçmişdir. İlk növbədə, biz özümüz ordumuzu lazımi silahlar və texnika ilə təchiz etməli idik. Bunun üçün də güclü iqtisadiyyat olmalı idi. Azərbaycan müstəqilliyi əldə edəndə bizim maliyyə, iqtisadi vəziyyətimiz çox ağır idi. Ona görə güclü iqtisadiyyatın yaradılması müharibədə qələbənin qazanılması işində önəmli amil kimi nəzərə alınırdı və biz bunu etdik. Bizim iqtisadiyyatımız gücləndi, biz öz hesabımıza yaşayırıq, heç kimin yardımına ehtiyacımız yoxdur, heç kimdən asılı deyilik, özümüz imkan daxilində öz həyatımızı qururuq və yaxşı da qururuq", - dövlət başçısı bildirib.

Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) oktyabrın 31-nə olan USD/AZN rəsmi məzənnəsini açıqlayıb.

Bankın oktyabrın 31-dən etibarən USD/AZN rəsmi məzənnəsi 1,7000 manat səviyyəsində müəyyən olunub.